Veelgestelde vragen

Als je een examen in Facet afneemt, maken de studenten verschillende varianten van het examen. De variant van het examen wordt aangegeven met een nummer. De afnameplanner kan het nummer van de variant zien als de rapportage van het behaalde resultaat beschikbaar is. Bij contact met de helpdesk of de Examenlijn is dit variantnummer van belang.

Het cijfer voor het centraal examen is een oordeel dat gebaseerd is op een mix van opgaven die het lezen van zakelijke teksten en luisteren omvatten. Het is niet mogelijk om op grond van een centraal examen Nederlands/Engels een apart oordeel te geven of de student het vereiste niveau voor luisteren of voor lezen beheerst. Er kan dus geen apart cijfer gegeven worden.

Wel is er een deelrapportage beschikbaar waarmee de instelling zicht krijgt op hoe de student op subdomeinen of onderdelen van het centraal examen gescoord heeft. Deze rapportage kan de student dus wel inzicht geven hoe hij/zij gescoord heeft op de deelvaardigheid lezen of luisteren. Een herkansing voor het centraal examen Nederlands/Engels betekent dat beide deelvaardigheden opnieuw moeten worden afgenomen.  De deelrapportage is door de afnameplanner te downloaden in Facet (zie Inzage).

Nee, dat kan niet. De centrale examens zijn alleen af te nemen in de vijf geplande afnameperiodes. Iedere afnameperiode heeft een start- en einddatum. De planning voor de afnameperiodes wordt ruim van tevoren gemaakt en daar kunnen we niet van afwijken. Kijk bij afnameperiodes om te zien welke examens in welke periodes afgenomen kunnen worden.

De voorbeeldexamens worden regelmatig vernieuwd, om ervoor te zorgen dat de voorbeeldexamens goed weergeven hoe het daadwerkelijke examen eruit ziet en is opgebouwd. Daarom zijn alleen de drie meest recente voorbeeldexamens beschikbaar.

Als student kun je vragen, opmerkingen en klachten over de centrale examens Nederlands en Engels doorgeven aan JOB. De opmerkingen die relevant zijn voor het CvTE worden aan ons doorgegeven en meegenomen bij de evaluatie van de examens.

Om betrouwbaar te kunnen normeren zijn per afnamevariant in een bepaalde periode een minimumaantal afnames nodig. Voor Engels B2 zijn er op dit moment net voldoende afnames in periode 2, 3 en 5. Een extra afnameperiode in periode 4 zorgt voor een daling van het totaalaantal afnames, wat mogelijk een betrouwbare normering voor alle periodes in de weg staat.  

In het mbo worden de centrale examens digitaal afgenomen. Hierdoor kunnen ze flexibel worden afgenomen. Vrijwel het gehele schooljaar kan er geëxamineerd worden, omdat verschillende examenvarianten automatisch aan studenten worden gekoppeld. Daarmee is ook de geheimhouding van de examens geborgd.  

Periode 1 is geen ‘reguliere’ afnameperiode. Deze afnamemogelijkheid van één dag per examen is bedoeld als inhaalmogelijkheid voor studenten.

Het CvTE heeft alleen een rol bij de centrale examinering in het mbo. Dat betreft dus de generieke examenonderdelen van Nederlands en Engels waarvoor een centraal examen beschikbaar is.

Nederlands en Engels hebben naast het centrale examen ook een instellingsexamen. Deze omvat de onderdelen: gesprekken, spreken en schrijven. Ga voor informatie daarover naar Kennispunt taal en rekenen mbo.

Voor vragen over overige examens op het gebied van talen (Duits, Spaans, Frans) en voor vragen over de beroepsgerichte examinering kun je terecht bij het Kennispunt onderwijs en examinering mbo.

De constructeurs en vaststellers van de examens streven ernaar om examens te maken met dezelfde moeilijkheidsgraad. Dat lukt echter niet altijd. Daarom is het belangrijk om eerst een zogenoemde 'schaalscore' vast te stellen. Die hoort bij een bepaald aantal opgaven dat goed beantwoord is.

Die schaal- of vaardigheidsscore zorgt ervoor dat er altijd gelijke eisen gesteld worden aan studenten. Of je nu een gemakkelijkere of een moeilijkere versie van het examen gemaakt hebt. Dus als een examen gemakkelijker blijkt te zijn, moet je meer opgaven goed beantwoorden om een voldoende te halen, dan wanneer het examen moeilijker blijkt te zijn geweest. Het CvTE streeft er naar om de examens zo te maken dat er zo weinig mogelijk variatie in moeilijkheidsgraad tussen versies is.

Elk examen heeft meerdere versies. Niet elke versie van een examen dat in één periode afgenomen is, is even lang en niet elke versie blijkt dezelfde moeilijkheidsgraad te hebben. Omdat er geen verschil mag zijn tussen studenten wat betreft de eisen die gesteld worden om de beheersing van de vaardigheid aan te tonen, zijn er verschillende omzettingstabellen. Van elke versie wordt per opgave bekeken in hoeverre het goed beantwoorden van deze opgave aantoont of de vereiste vaardigheid beheerst is. Dat betekent dus dat je bij gemakkelijkere opgaven meer opgaven goed moet hebben om aan te tonen dat je de vereiste vaardigheid bezit.

Ook de lengte van de scoreschaal speelt een rol. Voor elke variant wordt eerst bekeken wat de relatie is tussen de behaalde score en de schaalscore. Als dat duidelijk is, kan daarna de omzetting naar een cijfer plaatsvinden. De schaalscore als tussenstap zorgt ervoor dat de variatie tussen verschillende varianten van het examen in lengte en moeilijkheid gecorrigeerd wordt.

Dat sommige versies meer opgaven bevatten dan andere, betekent niet dat er ongelijke eisen worden gesteld. Die variatie in lengte en aantallen opgaven heeft te maken met het feit dat sommige versies zogenaamde 'ankeritems' bevatten. Deze ankeritems maken het mogelijk om een afname en de daarbij behaalde resultaten te vergelijken met een andere afname. Deze procedure is onder andere belangrijk om de cesuur goed vast te kunnen stellen. Maar de eis die aan de studenten gesteld wordt, varieert niet. Bij een langer examen moet je meer items goed hebben om een voldoende te halen.  Het CvTE streeft ernaar om het verschil in lengte tussen varianten tot het uiterste te beperken.

Een deskundigenverklaring mag alleen door een orthopedagoog, psycholoog, neuroloog of psychiater geschreven worden. Een verklaring heeft geen verplichte vorm of inhoud, maar moet in ieder geval de keuze voor de aanpassingen kunnen onderbouwen. Een diagnose is hier geen voorwaarde voor. Een verklaring kan een diagnose bevatten, maar dat hoeft dus niet. Doordat er geen verplichte onderdelen zijn, zien verklaringen er verschillend uit. De mbo-instelling beoordeelt of de verklaring genoeg informatie geeft om, samen met de andere informatie uit het dossier, te beslissen over aanpassingen bij de centrale examens. 

Recent of niet?

Meestal is al bekend wat een student nodig heeft als hij van de vooropleiding naar het mbo gaat. Mogelijk heeft de vooropleiding op basis van een deskundigenverklaring al aanpassingen toegestaan bij de centrale examens. Als de student nog steeds dezelfde hulp nodig heeft, kan de oude deskundigenverklaring van de vooropleiding gebruikt worden.

Rol van handelingsgerichte informatie

Als een student aanpassingen nodig heeft bij het maken van de centrale examens, kan er gekeken worden naar de aanpassingen die tijdens de lessen, stage (bpv), toetsen en mbo-instellingsexamens zijn gebruikt. Deze handelingsgerichte informatie kan gebruikt worden bij het opstellen van een deskundigenverklaring. Hierbij is het belangrijk te weten dat de examencommissie alleen aanpassingen mag toestaan die de vorm en inhoud van het centrale examen niet veranderen. Het is belangrijk dat de kwalificatie-eisen altijd gelden, ook met aanpassingen. Daarom kunnen niet alle aanpassingen uit de opleiding precies hetzelfde worden toegepast bij de centrale examens.

Als de student niet in staat is het examen digitaal te maken, kan de mbo-instelling contact opnemen met het CvTE via het contactformulier op Examenbladmbo.nl. Het CvTE zoekt dan samen met de school naar een manier waarop de student het centrale examen Engels of Nederlands toch kan maken. 

Op de oefenomgeving zijn examens gepubliceerd waarmee studenten kunnen oefenen met het maken van de centrale examens. Bij deze oefenexamens is de verklankingsfunctie voor iedereen beschikbaar. Op de oefenomgeving wordt toegelicht hoe de verklanking werkt.

Bij een officieel examen is deze functie alleen beschikbaar voor kandidaten met recht op een aangepast examen. Studenten moeten deze functie aanvragen bij hun mbo-instelling. De instelling besluit of de student tijdens het maken van het examen de verklankingsfunctie mag gebruiken.
 

Dat is niet mogelijk. Aan de student kan in totaal maximaal 30 minuten extra tijd worden toegekend. Dit staat beschreven in artikel 2, lid 3 van de regeling. 

Hierop zijn twee uitzonderingen:

1. Het CvTE heeft bij de aangepaste examens voor studenten met een visuele beperking een aangepaste afnameduur vastgesteld. De afnametijd van het aangepaste examen is de standaardafnametijd voor het examen plus de extra tijd vanwege de visuele beperking. De afnametijd mag maximaal twee keer zo lang zijn als de standaardafnametijd. De examencommissie stelt samen met de student vast hoeveel extra tijd passend is bij de ondersteuningsbehoefte van de student.
2. Studenten die, inclusief het studiejaar waarin het examen wordt afgelegd, ten hoogste zes jaar onderwijs in Nederland hebben gevolgd en voor wie Nederlands niet de moedertaal is, kunnen ook 30 minuten tijdverlenging krijgen om het examen te maken. Als een student daarnaast ondersteuningsbehoeften heeft waarvoor extra tijd een doeltreffende aanpassing is, dan mogen beide vormen van tijdverlenging bij elkaar opgeteld worden. De student kan dan maximaal 60 minuten tijdverlenging toegekend krijgen. 

Het is niet mogelijk om het examen over meerdere dagen te spreiden.

De afname kan wel tijdelijk gepauzeerd worden. Het examen blijft dan open staan zonder dat de examentijd doorloopt. Hierdoor is het mogelijk om pauzes te geven aan studenten die hieraan behoefte hebben. De lengte van de pauze is afhankelijk van wat de student nodig heeft. 

Neem contact op met de helpdesk van Facet wanneer door de inzet van de pauzes de afnameduur van het totale examen veel langer wordt dan de afnametijd van het examen. Zo regel je dat de afname technisch soepel verloopt. 

Een student met ernstige rekenproblemen/dyscalculie heeft de mogelijkheid om het aangepaste rekenexamen (het ER-examen) te maken. Wel zijn er voorwaarden verbonden aan deelname aan dit examen. Zie voor alle informatie over de voorwaarden, maar ook hulpmiddelen, afnamecondities en consequenties de pagina ER-examen mbo.

De deskundigenverklaring moet opgeslagen worden, maar de instelling bepaalt zelf hoe en waar ze de deskundigenverklaring opslaat. Onderdelen uit de deskundigenverklaring die niet relevant zijn voor die onderbouwing hoeven niet in het dossier te worden vastgelegd en vanwege privacyoverwegingen heeft het ook de voorkeur om deze niet vast te leggen.

Het College voor Toetsen en Examens stelt alleen regels op voor de afname van de centrale examens bij studenten die ondersteuning nodig hebben. Bij de instellingsexamens bepaalt de mbo-instelling zelf wat wel en niet mogelijk is aan aanpassingen en welke voorwaarden hiervoor gelden. Informeer bij jouw mbo-instelling wat de mogelijkheden zijn bij de instellingsexamens. 

Een deskundigenverklaring is nodig voor aanpassingen die invloed hebben op de manier van afname, vorm of inhoud van het examen, behalve voor studenten met een visuele of auditieve
beperking, motorische beperking of een chronische/langdurige somatische ziekte.

Voor aanpassingen die geen invloed hebben op de manier van afname, vorm of inhoud van het examen, is geen deskundigenverklaring nodig. Dit soort aanpassingen kan voor alle studenten worden toegestaan. Voorbeelden hiervan staan in paragraaf 5.1 van de brochure ‘Passend examineren in het mbo.’  

Zie ook de infographic: Mogelijkheden voor passend examineren bij centrale examens in het mbo. 
De regels voor de deskundigenverklaring worden gegeven in artikel 2, lid 4 van de “Regeling aangepaste wijze of vorm van examineren centrale examens mbo”

De centrale examens mbo kunnen alleen in Nederland afgenomen worden onder verantwoordelijkheid van de examencommissie. Afname in het buitenland is niet mogelijk, dat geldt ook voor het Caribisch gebied.

De deskundigenverklaring mag alleen opgesteld worden door een orthopedagoog, psycholoog, psychiater of neuroloog.

De regels over de deskundigenverklaring staan in artikel 2, lid 4 van de ‘Regeling aangepaste wijze of vorm van examineren centrale examens mbo’. Hierin staat beschreven welke deskundigen een deskundigenverklaring mogen schrijven en dat deze deskundige ‘ter zake kundig’ moet zijn. Dit laatste betekent dat de deskundige kennis moet hebben over de specifieke beperkingen van de student, de ondersteuning die daardoor nodig is, en hoe deze beperkingen het maken van de centrale examens kunnen beïnvloeden.

Een verklaring van een andere deskundige dan die in de regeling zijn genoemd, kan niet worden gebruikt om een besluit te nemen over aanpassingen bij het centraal examen. Dit geldt ook als de deskundige wel de juiste kennis heeft. De deskundige is dan bekwaam, maar niet bevoegd om de verklaring voor het examen te schrijven.

Inzage kan alleen binnen de termijnen die vastgelegd zijn in het examenprotocol. Deze termijnen zijn ook aangegeven in de activiteitenplanning. De deelrapportages, die inzicht geven in de score per domein, zijn wel onbeperkt beschikbaar.

Het cijfer voor het examen rekenen is meteen het eindcijfer voor rekenen. Voor Nederlands/Engels is het centraal examencijfer nog niet het eindcijfer. Het eindcijfer voor Nederlands/Engels ontstaat door het centraal examencijfer te middelen met het cijfer voor het instellingsexamen taal. Nadat dat gemiddelde berekend is, wordt pas afgerond op hele cijfers volgens de gangbare afrondingsregels.

De landelijk gemiddelde vaardigheidsscore en de landelijk gemiddelde cijfers per opleidingscode worden voor de examens Nederlands en Engels na afloop van elke afnameperiode op de examenpagina's van Examenbladmbo.nl gepubliceerd.

Zodra de omzettingstabellen gepubliceerd zijn, kan de instelling het cijfer bepalen en aan de student mededelen. De data van de publicatie van de omzettingstabellen zijn te vinden in de activiteitenplanning. De instelling bepaalt vervolgens wanneer de student het resultaat ontvangt. Het CvTE beschikt niet over de cijfers. 

Van elk examen levert het CvTE het resultaat (cijfer en eventueel ook de vaardigheidsscore) aan de instelling van de desbetreffende kandidaat, zodat de examencommissie het cijfer kan vaststellen. Bij een aantal examens levert het CvTE daarnaast nog een aantal andere gegevens aan de instelling, namelijk de vaardigheidsscore en de deelrapportage.

Daarnaast publiceert het CvTE bij sommige examens (Nederlands 2F/3F en Engels B1/B2) na afloop van de afnameperiode de gemiddelde vaardigheidsscore op het examen en het landelijk gemiddelde cijfer per opleidingscode.

Andere gegevens over de centrale examens mag het CvTE niet verstrekken, omdat de resultaten niet herleidbaar mogen zijn tot individuele kandidaten of instellingen.

Overzicht geleverde resultaten van de centrale examens mbo